หลวงพ่อฝากไว้ ปี 2554 ลำดับที่ 055

เจริญธรรมญาติโยมทุกคนทุกท่าน ขอให้ญาติโยมจงเจริญสติสร้างความรู้สึกรับรู้สัมผัสของลมหายใจที่วิ่งเข้าวิ่งออกกระทบปลายจมูกของเราให้ต่อเนื่องให้ชัดเจน ตั้งแต่ตื่นเช้าขึ้นมา เราได้สร้างความรู้ตัวแล้วยัง ถ้ายังก็เริ่มเสียนะ วางทุกสิ่งทุกอย่างเอาไว้ หยุดทุกสิ่งทุกอย่างเอาไว้ หยุดความนึกคิดปรุงแต่งต่างๆ วางภาระหน้าที่การงานทางสมมติ พวกเราก็วางแล้ว ถึงได้เข้ามาถึงวัด

เข้ามาทําบุญ เข้ามาถวายทานกัน ทีนี้เราก็พยายามทําใจของเราให้สงบ แล้วก็เจริญสติสร้างความรู้สึกรับรู้สัมผัสของลมหายใจที่วิ่งเข้าวิ่งออกกระทบปลายจมูกของเราให้ชัดเจน​ เราต้องสร้างความรู้ตัวนี้แหละ สร้างความรู้ตัวตัวนี้แหละขึ้นมาใหม่ พยายามสร้างขึ้นมา แล้วก็พยายามสร้างให้ต่อเนื่อง ส่วนความคิด​ สติปัญญาทางโลก​ ทางสมมติ​นั้นมีกันเต็มเปี่ยม ที่เกิดจากตัวจิต เกิดจากตัววิญญาณ ปรุงแต่งส่งออกไปภายนอก สารพัดเรื่อง บางทีก็เป็นกุศล หรือว่าอกุศล ซึ่งเรียกว่า ‘ปัญญาโลกิยะ’​ อันนี้มีกันทุกคน บางคนบางท่านก็มีมาก บางคนบางท่านก็มีน้อย

การเกิดของใจ หรือว่าการเกิดของจิตส่งออกไปภายนอก​ การเกิดเขามีอยู่ ทีนี้ความหลงเขามีอยู่ เพราะว่าเขายังไม่ได้แยกได้คลายออกจากอารมณ์ ออกจากความคิด เขายังไม่นิ่ง เพียงแค่การเกิดนั่นก็คือความไม่เที่ยงของจิต เขาเกิดขึ้น เขาปรุงเขาแต่ง เขาส่งออกไปภายนอก​ ก็จะเข้าหลักของอริยสัจสี่ จิตส่งออกไปภายนอก ส่งออกไปก็ยังไม่พอ ส่งออกไปด้วยความทะเยอทะยานอยาก อยากโน่นอยากนี่​ อยากมีอยากเป็น​ อยากไปอยากมา ไม่อยากมีไม่อยากเป็น​ ไม่อยากมา สารพัดอย่าง ความโลภ ความทะเยอทะยานอยาก ก็ปิดกั้นตัวจิตเอาไว้เลยทีเดียว

ทั้งที่ตัวจิตก็ปิดกั้นตัวของเขาเอาไว้ด้วยการเกิด เขาเกิด​ เขาก่อตัว​ เขาปรุง​ เขาแต่ง​ นั่นแหละความไม่เที่ยง ถ้าจิตของเราเกิดส่งออกไปภายนอกเขาจะนิ่งได้อย่างไร​ เขาจะสงบได้อย่างไร​ เราถึงได้มาเจริญสติ​ มาสร้างความรู้ตัว ตัวใหม่​ สร้างความรู้สึกตัว​ รับรู้อยู่ที่การหายใจเข้าออก รู้กาย​ รู้ใจ​ เราต้องสร้างขึ้นมา​ แล้วก็สร้างให้ต่อเนื่อง เพื่อที่จะเข้าไปรู้เท่าทันเวลาจิตของเราเกิดก่อตัว หรือว่าความคิดผุดขึ้นมาปรุงแต่งจิต เรารู้ไม่ทันต้นเหตุ เราก็ใช้สมถะเข้าไปดับ กระตุ้นความรู้สึกอยู่ที่ลมหายใจเข้าออกของเรา​ หรือว่ากระตุ้นความรู้สึกที่การเดินให้ได้ทุกอิริยาบถ​
ใหม่ๆ ก็อาจจะเป็นการฝืน​ เป็นการทวนกระแส เพราะว่าจิตของคนเราชอบคิด ชอบเที่ยว ชอบปรุง ชอบแต่ง ถ้าเราอยากจะให้จิตของเราสงบ คลาย เราก็ต้องดับ ต้องละ​ ต้องฝืน​ บังคับให้เขาอยู่ในความสงบ แล้วก็เจริญสติไปหมั่นพร่ำสอนจิตของเราตลอดเวลา​ จนกว่าจะสังเกตจิตของเราจะคลายออกจากอารมณ์ ออกจากความคิดที่ผุดขึ้นมาปรุงแต่งจิต ในหลักธรรมท่านเรียกว่า ‘วิปัสสนา’

สังเกตจนจิตของเราคลายออก แยกออก รู้เท่าทัน แยก ซึ่งเรียกว่า ‘แยกรูปแยกนาม’​

สัมมาทิฐิ​ปรากฏ​ เขาเรียกว่า​ ‘รู้แจ้งเห็นจริง’ เพียงแค่เปิดทาง​ ​ ถ้าความรู้ตัวของเราไม่ตามทําความเข้าใจอีก เขาก็จะซึมเข้าสู่สภาพเดิม หลายสิ่งหลายอย่างที่มาปิดกั้นดวงจิตเอาไว้ แม้แต่ตัวจิตก็ปิดกั้นตัวตนของเขาเอาไว้ ถ้ากําลังสติปัญญาของเราหาเหตุหาผลไม่เพียงพอ สติปัญญาของเราไม่แหลมคม ไม่เร็วไว ก็ยากที่จิตจะคลายออก ยากที่จิตจะนิ่งได้

ถ้าจิตนิ่ง​ จิตไม่เกิด จิตไม่เป็นทาสของอารมณ์ ทาสของความทะเยอทะยานอยาก จิตไม่หลงความคิด หลงอารมณ์​ จิตไม่เกิด จิตนิ่ง หรือว่าจิตเที่ยง นิพพานเที่ยง​ จิตเที่ยง จิตที่ยังเกิด​ ยังวิ่ง​ ยังหลงอยู่ เราก็ต้องพยายามเจริญสติไปหมั่นพร่ำสอนเขา อันนี้เป็นเรื่องละเอียดอ่อน​ เราต้องพยายามศึกษาค้นคว้า เป็นเรื่องของทุกคน

กลับกัน​ สมมติกับวิมุตติ​นี้จะกลับด้านกันเลยทีเดียว แต่ทั้งที่เขาก็อาศัยกันอยู่ เราต้องศึกษาให้ละเอียด​ กำลังสติที่เราสร้างขึ้นมา​ เราสร้างได้ต่อเนื่องหรือไม่ ความหมายของการเจริญสติ ลักษณะสติที่แท้จริงเป็นอย่างไร​ การควบคุมจิตเป็นอย่างไร การสังเกตจิตว่าจิตของเราขณะนี้ปกติ สงบ​ สะอาด​ สว่าง ทุกคนทั่วไปส่วนมากก็มีแต่เอาจิตไปควบคุมกาย​ ควบคุมวาจา ปฏิบัติกันอยู่ในระดับของสมมติของโลกิยะ​ อาจจะถูกต้องอยู่ในระดับของสมมติ

แต่เราต้องมาสร้างสติเข้าไปควบคุมจิตเข้าไปสังเกตจิต​ วิเคราะห์จิต หมั่นพร่ำสอนจิตให้คลายออกจากความหลง ดับความเกิด ละกิเลสออกให้หมดจด หนุนกําลังสติเข้าไปวิเคราะห์พิจารณา จนเป็นมหาสติ​ จนเป็นมหาปัญญา​ จนไม่ได้สร้าง จนจิตของเรารับรู้ตามสภาพความเป็นจริง พูดง่ายนะ แต่การลงมือทําจริงๆ​ นี่ยาก เพียงแค่การเจริญสติตั้งแต่เช้าขึ้นมา ความรู้ตัวของเราต่อเนื่อง สำรวจจิตของเราได้ทุกอิริยาบถ​หรือไม่ กายของเราทำหน้าที่อย่างไร ทวารทั้งหก ตาก็ทําหน้าที่ดู หูก็ทําหน้าที่ฟัง ภาษาธรรมะ สักแต่ว่าดู สักแต่ว่ารู้ สักแต่ว่าฟังเป็นอย่างไร เราต้องทําความเข้าใจ ตาหูจมูกลิ้น​ เป็นทางผ่านของรูปรสกลิ่นเสียง ส่งเข้าไปถึงใจของเรา ส่งเข้าไปถึงจิตของเรานั่นแหละ

จิตของเราเห็นรูปสวยๆ​ เกิดความยินดียินร้าย​หรือไม่​ ผลักไส หรือว่าดึงเข้ามาหรือไม่ หูกระทบเสียงก็เหมือนกัน ถ้าเราเข้าใจในหลักธรรม เราก็จะได้ฟังธรรมะอยู่ตลอดเวลา รูปรสกลิ่นเสียง ก็จะเป็นอาจารย์สอนธรรมะให้เรา​ สติปัญญาก็จะคอยตรวจสอบจิตของเราตลอดเวลา ว่าจิตของเราสงบนิ่งปกติ ถ้าเราจะเข้าไปยุ่งเกี่ยวในสิ่งต่างๆ​ ก็เป็นเรื่องของปัญญา​ เข้าไปทําหน้าที่แทน ศึกษาให้ละเอียด​

แนวทางนั้นมีอยู่แล้ว พระพุทธองค์ท่านได้ค้นพบ เอามาเปิดเผยให้สัตว์โลกก็คือพวกเรานี่แหละได้เดินตามกัน แต่พวกเราจะทํา เดินตามได้ถึงจุดหมายปลายทางหรือไม่ กิเลสก็มีหลายอย่าง กิเลสหยาบกิเลสละเอียด กิเลสภายนอก ทั้งมาจากภายนอก​ ทั้งเกิดขึ้นจากภายใน ทั้งกายเนื้อก็ปกปิดดวงใจเอาไว้ ความคิด อารมณ์ก็ปกปิดดวงใจเอาไว้ ความทะเยอทะยานอยาก ซึ่งเกิดจากตัวใจอีก​ ก็ปกปิดตัวของมันเอาไว้

ถ้าเราดับ​ เราสังเกต​ เราวิเคราะห์ เราคลาย​ เราดับ ลึกๆ​ ลงไปเรื่อยๆ​ จนกว่าจะถึงฐานที่เขาก่อตัว ที่เขาเกิด เราดับขณะที่เขาก่อตัว มันก็จะไล่เข้าไปถึงต้นเหตุ พอหยุดระงับยับยั้งได้ ใจมันก็เผยตัวออกมา สติปัญญาของเราแหลมคมเท่าไหร่ ตัวใจมันก็ย่อมจะเผยตัวออกมาให้เราเห็น แต่ส่วนมากก็มีทําตามอําเภอใจ​ ทําตามอํานาจของกิเลสอยู่ตลอดเวลา อาจจะถูกต้องอยู่ในระดับ ของสมมติมัน ก็อยู่เพียงแค่นั้น อยู่แค่ในการสร้างบุญ สร้างอานิสงส์ สร้างบารมีกัน อันนี้ก็ยังดี ไปประพฤติปฏิบัติธรรมที่โน่นที่นี่ ก็ต้องพยายามทําความเข้าใจให้ชัดแจ้ง

ลักษณะสติรู้ตัวอยู่ปัจจุบันที่ต่อเนื่อง ถ้าบุคคลมีสติ​ มีปัญญา​ มีความรู้​ พอที่จะทําความเข้าใจกับภาษาธรรมภาษาโลกได้ รู้ลักษณะการเจริญสติได้ อยู่คนเดียวก็ฝักใฝ่สนใจในการเจริญสติ สํารวจกาย สํารวจใจตัวเองตั้งแต่ตื่นขึ้นมา ความขยันหมั่นเพียรของเรามีเพียบพร้อมหรือไม่ ความเสียสละ​ ความอดทนอดกลั้น​ มีความจริงใจต่อตัวเราเอง​ มีความรับผิดชอบผิดถูกชั่วดี​ มีความอ่อนน้อมถ่อมตน การฝึกหัดปฏิบัติ ลักษณะของศีลเป็นอย่างไร ลักษณะของสมาธิเป็นอย่างไร ความปกติ ความสงบเป็นอย่างไร​ เราต้องเจริญสติเข้าไปวิเคราะห์ใจของเราให้ได้ ไปพร่ำสอนใจของเราให้ได้

สตินี้แหละเปรียบเสมือนกับครูบาอาจารย์คอยพร่ำสอนใจของเราตลอดเวลา บางคนบางท่านก็ไปปฏิบัติธรรมที่โน่นที่นี่ ยังไม่เข้าใจ​ ยังไม่รู้จัก ยังไปวิ่งให้แต่คนโน้นเขาคอยตรวจสอบตัวเองว่าเป็นอย่างไร ฉันเป็นอย่างไร ผมเป็นอย่างไร ธรรมของฉันไปอย่างไร มาอย่างไร ยังไม่รู้จักตรวจสอบตัวเราเองอยู่ตลอดเวลา เที่ยวไปให้คนโน้นเขาสอบอารมณ์ คนนี้เขาสอบอารมณ์ มันหลงอยู่ ยังหลงมากเลยทีเดียว ปฏิบัติธรรมมา 5 ปี 10 ปี 20 ปี​ ยังไปเที่ยวให้คนโน้นเขาตรวจสอบ คนนี้เขาตรวจสอบ

ในลักษณะของธรรมะ เราต้องตรวจสอบตัวเราเองตลอดเวลา​ ทุกขณะจิต​ ทุกขณะลมหายใจเข้าออก จนเป็นอัตโนมัติในการดู ในการรู้ เราละกิเลสตัวไหนได้บ้าง ตัวไหนเราละได้ ตัวไหนยังเกิดอยู่ เราพยายามละ พยายามดับ​ เปรียบเทียบกับกาลกับเวลาที่ผ่านมา ตั้งแต่ต้นเหตุ ตั้งแต่เราเข้ามาศึกษาค้นคว้า กิเลสของเราเบาบางลงไปบ้างหรือไม่ ความทุกข์มันคลายลงไปได้หรือไม่ สติปัญญาของเราเร็วไวขึ้นมาหรือไม่ เราต้องรู้ให้ชัดเจน ไม่ใช่ว่าปฏิบัติธรรมแบบไม่รู้ธรรม ปฏิบัติแบบหลงๆ แบบโง่ๆ งมงาย

ศาสนาพุทธเป็นศาสนาที่มีสติมีปัญญา​ อยู่ด้วยปัญญาล้วนๆ บริหารด้วยปัญญาล้วนๆ ทำใจของเราให้สะอาด ใจของเรายังเกิด ยังหลงอยู่ เราพยายามดับ​ พยายามละ ประคับประคองใจของเรา จากหนึ่งครั้ง​ สองครั้ง​ จากวันเป็นเดือนเป็นปี จากหนึ่งนาที​ จากวินาที​ จากลมหายใจเข้าออก จนรู้ตัวทุกขณะจิต ทุกขณะลมหายใจเข้าออก จนเป็นธรรมชาติ

ส่วนที่จะเป็น​ ส่วนที่จะเข้าถึงธรรมชาติได้ เราต้องรู้จักการเจริญสติให้ต่อเนื่อง แล้วก็สังเกตจนรู้จักลักษณะของจิต อาการของจิต แยกคลายออกจากกันได้ ถ้าแยกได้ กําลังสติของเราตามดู​ ตามรู้​ ตามเห็นทุกเรื่อง ทุกเรื่องเลยทีเดียวในชีวิตของเรา ตั้งแต่ตื่นขึ้นมา​ ความอยากเล็กๆ​ น้อยๆ​ ก็อย่าให้เกิดขึ้นที่จิตของเรา​ อยากมี​อยากเป็น​ ไม่อยากมี​ไม่อยากเป็น ท่านให้ละความอยาก​ ดับความอยาก​ ดับความเกิดนั่นแหละ

คลายความยึดมั่นถือมั่น ก็ดับความเกิด ดับทีนั้นทีนี้​ มันก็เหือดแห้งไปๆ ตามดูขันธ์ห้า แล้วดูความคิดที่ผุดขึ้นมาปรุงแต่งจิตของเราให้ได้ทุกเรื่อง เราก็จะเข้าใจในเรื่อง อนิจจัง ทุกขังในขันธ์ห้า ในกายของเรา​ เกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไป นั่นแหละใจของเราไปหลงตรงนี้​ ทําให้เกิดอัตตาตัวตน กายสมมติก็มีอยู่แล้ว เราจะไปทิ้งสมมติไม่ได้ นอกจากจะหมดลมหายใจ เราถึงจะได้ทิ้งสมมติ​ เราถึงจะได้วางสมมติ แต่ให้เราวางด้วยสติ วางด้วยปัญญา​ แยกรูปแยกนาม ทำความเข้าใจให้ชัดเจน งานภายนอกเราก็ทําได้ งานภายในเราต้องทําให้สําเร็จ

ส่วนมากจะลืมงานภายใน จะเอาแต่งานภายนอกอย่างเดียว นั่นแหละวิบากกรรมสมมติก็ยังปิดกั้นอยู่ แต่เราก็ต้องอาศัยทั้งสมมติ อาศัยทั้งวิมุตติ​ สมมติกับวิมุตติ​ก็อาศัยกันอยู่ ธรรมกับโลกก็อาศัยกันอยู่ เราต้องทําความเข้าใจให้เรียบร้อยเสีย​ ก่อนที่จะหมดลมหายใจ ขณะที่เรายังมีลมหายใจ เรายังอยู่กับสมมติ เรายังอยู่กับโลกธรรม เราต้องทําความเข้าใจ ให้เคารพสมมติ ไม่ยึดติดสมมติ ให้วางสมมติ ไม่ยึดติดสมมติ ทําหน้าที่ของสมมติให้ดี กายของเราแตกดับเมื่อไหร่นั่นแหละเราถึงจะได้วางก้อนสมมติจริงๆ เพราะว่าทุกคนก็เดินเข้าไปสู่สัจธรรมคือความเป็นจริงคือความตาย

ถ้าพูดถึงเรื่องของความตายแล้ว คนจะไม่ค่อยชอบเท่าไหร่​ ไม่ถึงเวลาก็ไม่ได้ไปหรอก ถ้าถึงเวลาแล้วจะบังคับเอาไว้ ฉุดเอาไว้ก็ไม่อยู่​ ก็ต้องได้ไป เราต้องเตรียมพร้อมเสียขณะที่เรายังมีลมหายใจ​ หมั่นสร้างอานิสงส์ สร้างบุญ สร้างบารมีให้มีให้เกิดขึ้น ทํากายให้เป็นบุญ​ ทําวาจาให้เป็นบุญ​ ทําใจให้เป็นบุญ ดูทุกอิริยาบถจนเป็นอัตโนมัติในการดู​ ในการรู้​ สร้างความขยันหมั่นเพียร สร้างความรับผิดชอบให้มีให้เกิดขึ้นในกายในใจของเรา เราก็จะอยู่กับบุญ​ เราก็จะอยู่กับวัดตลอดเวลา อย่าพากันทิ้ง

เอาล่ะ​วันนี้ขอเจริญธรรมเพียงเท่านี้ พากันไหว้พระพร้อมๆ​ กัน พากันไปสร้างสานต่อ ทําความเข้าใจกันเอานะ